Op het terrein bij het Centrum Varend Erfgoed Hoorn zijn op dit moment meerdere historische schepen in verschillende stadia van restauratie te bewonderen. Vissersschepen en vrachtschepen van honderd jaar en ouder die vroeger beeldbepalend waren in ons waterige landschap en een belangrijke rol in ons transport en visserij speelden.
De eigenaren en stichtingen van deze oude werkschepen werken met passie en kennis om de schepen in goede conditie te houden. De gedachte is dit 'varend erfgoed' tijdelijk te mogen beheren om het later door te geven aan volgende generaties.
Plank voor plank is afgelopen jaren een Staverse Jol, een houten vissersschip op het terrein gerestaureerd. Voor een euro gekocht want in slechte staat is de Jol door enkele vrijwilligers bijna geheel herbouwd. Voorheen werden dit soort schepen na ongeveer dertig jaar, de gemiddelde levensduur van een stuk eikenhout, gesloopt, waarbij de goede delen herbruikt werden. De komende weken wordt het schip gebreeuwd. Breeuwen is het opvullen van de kieren tussen de planken met touw (hennep) en teer.
Voordat het scheepje weer kan zeilen moet er nog een mast, giek en roer worden gemaakt. Al deze werkzaamheden zijn voor iedereen te volgen (meestal op dinsdagen) bij Centrum Varend Erfgoed Hoorn op het Oostereiland. Je bent van harte uitgenodigd!
3500 klinknagels zijn er gebruikt bij het restauratieproject van de Zalmschouw. Waar tegenwoordig staalplaten aan elkaar gelast worden, gebeurde dit vroeger door staalplaten te klinken. Met ijzeren nagels, die platgeslagen worden nadat ze verhit zijn, worden de platen aan elkaar bevestigd. Zalmschouwen werden gebruikt om op de rivieren netten uit te zetten, waarmee de zalm gevangen werd. Hiervan zijn er nog slechts een klein aantal in originele staat bewaard.
Een spuiter is een gat in de romp van een ijzeren schip wat kan ontstaan wanneer er roest verwijderd wordt bij onderhoudswerkzaamheden. Dit gebeurde bij de schouw HN 1, een vissersschip van Stichting De Hoornse Schouw. Snel een stempel met een vette doek erop en het lek is tijdelijk dicht. De schouw staat nu op het terrein van Centrum Varend Erfgoed Hoorn en is intussen voorzien van een nieuw stuk staal in de bodem.
Het grootste restauratieproject bij Centrum Varend Erfgoed Hoorn ligt aan de steiger, een hevenaak van twintig meter die, geheel vervallen en omgebouwd, momenteel wordt terug gerestaureerd naar zijn oorspronkelijke glorie. Al het gedeukte staalwerk is met branders en mokers rechtgetrokken. Meerdere stukken staal zijn vervangen en opnieuw geklonken. Dit alles na onderzoeken in archieven en na gesprekken met oude schippers om het schip in originele toestand terug te krijgen. Als genoemde schepen klaar zijn liggen er gelukkig weer volgende projecten in het verschiet, waarmee ook de ambachten en kennis blijvend worden overgedragen. Bij de schepen hangen foto's waarop te zien is hoe de schepen gerestaureerd worden en welke ambachten zijn gebruikt.
Als bonus is een wandeling langs historische schepen in de haven van Hoorn te maken. Via podcasts (via QR-code op een bord bij de schepen) wordt de wandelaar meegenomen naar het leven op en rond de schepen, honderd jaar terug.
Lees ook: Hoor de bijzondere verhalen van de historische schepen van Hoorn
